سگ (نام علمی: Canis lupus familiaris) زیرگونهٔ اهلی گرگها و پستانداری از راستهٔ سگسانان است. سگ نخستین جانوری است که به دست انسان اهلی شد. سگها از متنوعترین جانوران زمین هستند که میراث چند هزار سال مداخله انسان در روند جفت گیری و پرورش این جانور است.
سگها شامل صدها نژاد متفاوت میشوند که بیشتر آنها در چندصد سال اخیر به وسیله اصلاح نژادی توسط انسانها ایجاد شدهاند.
انسانها از طریق تولید نسل از سگهای دارای صفات جسمی و رفتاری مخصوص برای انجام بهتر نقشهای خاص باعث ایجاد نژادهای متفاوتی از سگهای شدهاند که تفاوتهای ظاهری قابل توجهی با یکدیگر دارند. ارتفاع انواع مختلف سگ از سطح زمین تا بین دو کتف از حدود ۱۵ سانتیمتر در نژاد شیهواهوا تا حدود ۷۶ سانتیمتر در سگ تازی ایرلندی متغیّر است. رنگ آنها نیز از سفید تا سیاه و از قهوهای تیره تا روشن با طرحهای مختلفی متغیر است. پوشش آنها نیز از بسیار کوتاه تا چند سانتیمتر متفاوت است، از موی خشن تا پشم صاف، مجعد یا نرم
سگها نقشهای مختلفی را در جوامع انسانی بر عهده گرفتهاند و آدمیان از ایشان برای شکار، گلهداری، بارکشی، محافظت، کمک به پلیس و نیروهای نظامی، همراهی و همدمی و کمک به اشخاص دچار ناتوانی استفاده کردهاند.
دوران زندگی و طول عمر در سگها
توله سگ تازه متولد شده در مدت کوتاهی به یک سگ بالغ تبدیل میشود و سالهای سال به شکل یک حیوان بالغ زندگی میکند، طول عمر یک حیوان متأثر از فاکتورهای مختلفی از جمله: محیط، نژاد، سلامتی، بهداشت، ورزش و نوع تغذیه میباشد. نژادهایی مثل اشپیتز و فکس تریر مدت طولانی یعنی ۱۸تا ۲۰ سال زندگی میکنند و نژادهایی مثل باکسر و ژرمن شپرد طول عمری تا سن ۱۲–۱۳ سالگی دارند.
سگهایی که به این سن رسیدهاند محیطی راحت و آرام را برای خود آرزو میکنند و اکثراً در این دوران در حال خواب هستند و بخصوص در زمستانها ساعتها در محیطهای گرمی چون کنار رادیاتورها به استراحت و خواب مشغول میشوند. گرچه این موضوع بیشتر در مورد سگهایی که به عنوان دوست و هم بازی انسان نگه داری میشوند صادق میباشد. سگهای محافظ و شکارچی نیز در این سنین همانند دوران جوانی خود دیگر مقاوم و مهاجم نیستند. سگهایی که دوران پیری را سپری میکنند دچار کاهش حس شنوایی ویا حتی ناشنوایی میشوند.
خاستگاه نژادهای سگ
همان طوری که در طبیعت، تمامی موجودات زنده خودشان را با شرایط محیطی و تغییرات آب و هوایی وفق میدهند هیچ شکی وجود ندارد که سگها نیز که در مراحل اولیه در نقاط مختلف جهان به وجود آمدند خودشان را با این شرایط سازگار کرده باشند. سگهای تازی اولیه برای نواحی بیابانی و جلگهای و سگهای مستیف برای نواحی کوهستانی و جنگلی سازش یافتند. جهش ژنتیکی موجب افزایش تعداد گونهها شد و بتدریج این گونهها آگاهانه توسط انسان به کار گرفته و پرورش داده شد.